Hoofdstuk 1: Meervoudig ruimtegebruik en het management van meerstemmige processen

23-04-2013 23:54

Het tot stand brengen van meervoudige ruimtegebrek stelt niet alleen hoge eisen aan de ruimtelijke ontwerpen maar ook aan de processen van ruimtelijke ontwikkeling.

Om meervoudig ruimtegebrek te realiseren is het nodig dat nog in ontwikkeling zijnde methoden van procesmanagement en samenwerking verder worden ontwikkeld, getest en verbeterd.

Om de aandacht voor processen vast te houden is een groep van procesexperts bijeengebracht, bestaande uit wetenschappers en procesadviseurs. De groep heeft diverse experimenten en analyses uitgevoerd.

Op het beleidsveld van ruimtelijke vraagstukken voltrekt zich een interessant verrijking in taalgebruik. Decennia lang werd er gesproken over ruimtelijke ordening om invulling aan de ruimte te geven. Diverse keren is geconstateerd dat beleidsmedewerkers niet echt of zonder resultaat deze ordening vorm konden geven. Vandaar dat langzaam aan gekozen wordt voor ruimtelijke ontwikkelingspolitiek of ook wel ontwikkelingsplanologie genoemd.

Vaak is er sprake van een waaier aan actoren die allen beschikken over middelen om hun zin door te drukken dan wel om andere te frustreren in de realisatie. Om tot hoogwaardige voorstellen te komen zijn dan vormen van coproductie nodig waarin vele stemmen klinken, gehoord worden en op hun waarde worden geschat.

Eerder is al een verkenning uitgevoerd naar proceseigenschappen die meervoudig ruimtegebrek bevorderen of belemmeren.  Procesmanagement is gedefinieerd als  ‘Het vermogen om conflicten op de schaarse ruimte zodanig te verzoenen dat de mate van conflict vermindert’.

Diverse eerdere studies naar de trajecten van visievorming, gebiedsontwikkeling en projectontwikkeling hebben duidelijk gemaakt dat het organiseren van deze processen een belangerijk en ingewikkeld vraagstuk is.

Het protocol vormt de basis van de analyses; er wordt onderscheidt gemaakt tussen drie protocollen:

Het procesverloop:
Ruimtelijke ontwikkelingsprocessen vragen een lange inzet van velen.
In de reconstructie van het proces komen de volgende hoofdzaken aan de orde:
- Opsomming van welke actoren een rol speelde.
- Beschrijving van de sleutel momenten, zowel positief als negatief.
- Analyse van de productiemacht en productiewensen door actoren en blokkademacht en blokkadewensen door actoren.

De ambitie:
De ambitie beschrijft wat bij aanvang van het proces op het netvlies van de initiator stond als probleem en de ontwikkeling van die ambitie in de loop van het proces. De auteur is gevraagd welke drijfveren achter de problemen schuilen:
- Probleem gedreven
- Oplossing gedreven
- Systeem gedreven

Processturing
Aan de auteurs is gevraagd de procesinterventies te identificeren en te analyseren waar zij zich op richten:
- Het project te realiseren (hoe komen we tot iets)
- Kwaliteitsverbetering van het project (hoe komen we tot iets beters)

Opbouw van het boek:

Deel II:
Behandelt drie casusstudies waarin de combinatie van mobiliteitsontwikkeling en stedelijke ontwikkeling de grote uitdaging is. Twee handelen over spraakmakende processen aangaande stationslocaties, in Utrecht en Rotterdam. De derde handelt over de ontwikkeling van de Zuidas in Amsterdam.

Deel III:
In de 4 beschreven casussen wordt de meervoudigheid gerealiseerd door de ontwikkeling onder de grond te brengen. Hierdoor verwacht men de stedelijke of landelijke kwaliteit te verhogen.

Deel IV:
Ook van de op het eerste gezicht relatief eenvoudige meervoudige ontwikkelingen worden 3 casussen onderzocht.
Ondanks dat de stedelijke ontwikkeling plaats vindt op enige afstand van de grote mobiliteitsknooppunten blijft het proces een aangelegenheid van vallen en opstaan en wordt het uiterste gevraagd van de managers van de processen.

Deel V:
In deel 3 wordt duidelijk, door middel van de 3 casussen, hoe er tussen de gewenste mobiliteit en de hoge landschappelijke waarden geworsteld wordt.